İran Atom Enerjisi Kurumu’nun 1974 yılında kurulmasının ardından, Tahran yönetimi nükleer enerji üretimi için düğmeye bastı. Bu amaçla 1976 yılında Almanya ile Buşehr’de bir nükleer santral inşası konusunda anlaşmaya varıldı. Ancak santral inşaatının yaklaşık yüzde 70’i tamamlandığında, 1979’daki İran Devrimi nedeniyle Alman firmalar projeyi terk etti.
BASKI VE AMBARGOLARA RAĞMEN RUSYA ÖNCÜLÜĞÜNCE 2011’DE AÇILDI
Devrim sonrası kısa süreliğine yeniden canlandırılmaya çalışılan proje, bu kez de İran-Irak Savaşı sırasında Buşehr’in Irak tarafından bombalanmasıyla sekteye uğradı. Uzun süren durgunluğun ardından İran, 1995 yılında bu kez Rusya ile anlaşma imzaladı. Moskova, santrali 2000 yılı sonuna kadar teslim etmeyi vaat etti ancak ABD ve Batılı müttefiklerinin baskıları nedeniyle süreç sürekli ertelendi.
Tüm aksamalara rağmen Buşehr Nükleer Santrali, 4 Eylül 2011’de 60 megavat üretimle faaliyete geçti. 2012’de tam kapasiteye ulaşılarak 940 megavata çıkıldı ve santral Eylül 2013’te resmen İran’a devredildi. Dönemin Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise 2015’te yaptığı açıklamada santralin 3 bin megavata kadar elektrik üretimi yaptığını duyurdu.
200’DEN FAZLA RUS TEKNİSYEN ÇALIŞIYOR
Günümüzde Basra Körfezi kıyısındaki Buşehr Nükleer Santrali’nde 200’ü aşkın Rus teknisyen görev yapıyor. Santralin halen aktif olması ve Rus uzmanların varlığı, bölgedeki nükleer tesisler arasında özel bir konumda bulunmasına neden oluyor.
İSRAİL, RUSYA FAKTÖRÜ NEDENİYLE TESİSE SALDIRAMIYOR
Son dönemde İsrail’in Natanz, Fordo ve Arak gibi İran’daki bazı nükleer tesislere yönelik saldırıları dikkat çekerken, Buşehr hedef alınmadı. İran Atom Enerjisi Kurumu Sözcüsü Behruz Kemalvendi, İsrail saldırılarının ardından Fordo’da küçük çaplı, Natanz’da ise içeride sınırlı nükleer kirlilik yaşandığını; ancak dış çevreye sızma olmadığını açıkladı.
PUTİN, “AYRILMAYACAĞIZ” DEDİ
Öte yandan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, St. Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu’nda yaptığı açıklamada, Rusya’nın Buşehr’den çekilmeyeceğini vurguladı. Putin, Rus mühendislerin İranlı meslektaşlarıyla birlikte iki yeni reaktör üzerinde çalıştığını belirterek, “Oradayız, 250 uzmandan oluşan ekibimiz halen görev başında. Bu bizim İran’a desteğimizdir” dedi. Ayrıca, İran’da görev yapan Rus personelin güvenliği konusunda İsrail yönetimiyle karşılıklı anlayış içinde olduklarını da sözlerine ekledi.